Η Λίμνη των Κύκνων

Τσαϊκόφσκι Πέτρος Ίλιτς (1840-1893)

1η πράξη

Γιορτάζονται τα γενέθλια του Πρίγκιπα Siegfried. Γίνεται είκοσι ετών.

Ο παιδαγωγός του παλικαριού, ο Wolfgang, του συστήνει τους καλεσμένους.

Η Βασίλισσα (μητέρα του Πρίγκιπα) φτάνει με την ακολουθία της.

Καλεί την ομήγυρη να πανηγυρίσει μαζί της, αφού σύντομα ο Πρίγκιπας θα νυμφευτεί.

Θα πρέπει, αύριο, να επιλέξει ανάμεσα στις όμορφες κόρες που εκείνη έχει καλέσει.

Ο Πρίγκιπας μένει σκεφτικός, καθώς ονειροπολεί έναν ιδεώδη έρωτα.

Ο παιδαγωγός προσπαθεί να τον επαναφέρει στην πραγματικότητα, στα καθήκοντα

που τον περιμένουν, όμως το πνεύμα του Siegfried έχει ήδη δραπετεύσει.

2η πράξη

Χαμένος στις σκέψεις του, ο Πρίγκιπας βλέπει να εμφανίζεται ξαφνικά μπροστά του μια γυναίκα, σας ολόλευκος κύκνος, με κορώνα στο κεφάλι.

Γοητευμένος την πλησιάζει κι εκείνη του εκμυστηρεύεται ότι είναι Πριγκίπισσα,

η Odette, που τη μεταμόρφωσε σε κύκνο -μαζί με άλλες νεαρές κόρες-

η μαγγανεία του κακού, ο Rothbart. Δεν θα μπορέσει να απαλλαγεί από αυτήν

την αφύσικη κατάσταση, παρά μονάχα όταν κάποιος της προσφέρει την αγάπη του

για πάντα.

Συγκινημένος, ο Siegfried προσφέρεται να τη σώσει.

Παρ´ όλες τις επεμβάσεις ενός περίεργου τεράστιου αρπακτικού πουλιού (Rothbart), που ταράζει κάθε τόσο τη γλυκιά τους γνωριμία, ανταλλάσσουν όρκους αιώνιας αγάπης. Οι κύκνοι, σύντροφοι της μεταμορφωμένης πριγκίπισσας, τους προστατεύουν με τα ορθάνοιχτα φτερά τους από την επιθετικότητα του Rothbart.

Ο Siegfried καλεί την Odette να έρθει την επομένη στο χορό, που δίνει η Βασίλισσα μητέρα του στο παλάτι, στη διάρκεια του οποίου θα πρέπει να επιλέξει νύφη.

Εκείνη αντιλέγει εξαιτίας της μεταμόρφωσής της σε κύκνο.

Εκείνος τη διαβεβαιώνει ότι δεν θα παντρευτεί καμία άλλη και ορκίζεται

στην κοπέλα-κύκνο ότι θα της είναι αιώνια πιστός.

Αποχαιρετιούνται. Με την αυγή, τα φαντάσματα των κοριτσιών διαλύονται

σαν πρωινή πάχνη.

Εκείνος μένει μόνος και αναστατωμένος.

3η πράξη

Στο γιορτινό παλάτι, ο αρχιθαλαμηπόλος δίνει το σήμα για την έναρξη της πανηγυρικής τελετής. Η Βασίλισσα οδηγεί τον γιο της που μοιάζει αλλόκοτα απών, σαν να είναι ξένος προς τον κόσμο που τον περιβάλλει.

Μετά τους φολκλορικούς χορούς διαφόρων περιοχών που δίνονται για τέρψη των καλεσμένων παρουσιάζουν τις κοπέλες στον πρίγκιπα, από τις οποίες θα πρέπει να διαλέξει τη μνηστή του.

Τις αρνείται όλες και τότε, ξαφνικά, παρουσιάζεται ένα μυστηριακό πλάσμα

που μοιάζει εκπληκτικά με την Οdette.

Αμέσως, μαγεμένος απ' αυτό το όραμα, ο Siegfried δεν έχει πια μάτια

παρά για αυτήν την ύπαρξη, που πιστεύει ότι είναι η κόρη-κύκνος

που ερωτεύτηκε παράφορα το προηγούμενο βράδυ.

Κι όμως, δεν είναι παρά η Odile, η κόρη του βαρόνου von Rothbart,

την οποία -με τη δύναμη της μαγείας του- έχει μεταμορφώσει σε σωσία της Odette.

Kαι θα είναι αυτή που ο εξαπατημένος πρίγκιπας, θα ζητήσει σε γάμο.

Ο Rothbart θριαμβεύει που ο Siegfried καταπάτησε τον όρκο του,

ενώ η Odette δεν μπορεί πια να σωθεί.

4η πράξη

Ο Siegfried έχει αντιληφθεί το τεράστιο λάθος του και έχει βυθιστεί στον πόνο του. Το όραμα της λίμνης ζωντανεύει. Ανάμεσα στους κύκνους, τις άτυχες αδελφές της, η Odette θρηνεί για το χαμένο της έρωτα.

Όλα τελείωσαν, ακόμη κι αν ο πρίγκιπας την πρόδωσε άθελά του.

Εκείνος την παρακαλεί να τον συγχωρέσει. Είναι, όμως, πολύ αργά.

Ο Rothbart θα του πάρει για πάντα την αγαπημένη του. Το όνειρο έσπασε.

Η ιστορία

Τo 1877, στη Μόσχα, γεννήθηκε ένα «ασχημόπαπο» που όμως σε μερικά χρόνια μεταμορφώθηκε σε «κύκνο», τόσο λαμπρό, ώστε μετά από σχεδόν 130 χρόνια γοητεύει ακόμα μικρούς και μεγάλους.

Αυτή η χρονιά σηματοδοτεί την πρώτη παγκόσμια πρεμιέρα της Λίμνης των Κύκνων, σε μουσική που είχε συνθέσει ο Τσαϊκόφσκι, ύστερα από παραγγελία του θεάτρου Μπαλσόι.

Λίγο πριν από το θάνατο του κορυφαίου ρομαντικού συνθέτη, το 1893, ο μεγάλος χορογράφος Μαριούς Πετιπά αντιμετώπισε τη δυνατότητα μιας νέας παραγωγής του έργου και, με την παρότρυνση του Τσαϊκόφσκι, ο έμπειρος μαέστρος Ρικάρντο Ντρίγκο έκανε τροποποιήσεις στην πρωτότυπη παρτιτούρα.

Το 1871, ζώντας ο Τσαϊκόφσκι με την αδελφή του Αλεξάνδρα, έγραψε ένα μπαλέτο μικρής έκτασης. Βασιζόταν στο ομώνυμο γερμανικό παραμύθι, τη Λίμνη των Κύκνων. Τέσσερα χρόνια αργότερα του ζήτησαν να το γράψει σε πλήρη έκταση, κι όπως φαίνεται από την επιστολή του στον Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ

«από τη μια μού χρειάζονται τα χρήματα, κι από την άλλη,

θέλω να δοκιμάσω την πέννα μου και σ΄ αυτό το είδος».

Η πρεμιέρα του μπαλέτου δόθηκε στις 4.3.1877, στο θέατρο Μπαλσόι της Μόσχας.

Η Λίμνη των Κύκνων είναι μια ονειροπόληση του Πρίγκιπα Ζίγκφριντ.

Ποτισμένος από τα ρομαντικά αναγνώσματα που εξάπτουν τον πόθο του για το ατέρμονο, αρνείται να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα των υποχρεώσεων και του γάμου, που του επιβάλλουν ο παιδαγωγός και η μητέρα του.

Θα είναι αυτός ο ίδιος, ο οποίος, για να ξεφύγει από το σκοτεινό πεπρωμένο που πιστεύει ότι του προετοιμάζουν, θα φέρει στη ζωή του το όραμα της λίμνης, αυτό το κάτι άλλο στο οποίο αποβλέπει.

Μέσα του γεννιέται ένας ιδεώδης έρωτας και ταυτοχρόνως το αντίθετό του,

ο Μαύρος Κύκνος. Ο φανταστικός έρωτας αντιπροσωπεύει μια απαγόρευση

(απ' όπου και ο μαύρος κύκνος).

Όταν το όνειρο εξανεμιστεί, η λογική του πρίγκιπα δεν θα μπορέσει να επιβιώσει.